 |
| No, no, geen 2009, maar 2011 |
 |
| Nooit alleen |
Met m'n magische leeftijd in het vooruitzicht – 65 op 11022011 – trakteert Erna mij op een lang weekeinde Madrid, een trip om je op te verheugen. Met de NS reizen we vrij snel naar Schiphol, waarna met lichte vertraging de Airbus 321 van Iberia spoedig op hoogte hangt, zodat we kunnen constateren dat ons reisdoel midden in de Spaanse hoogvlakte ligt.
Filips II, de opvolger van keizer Karel V, heeft 450 jaar geleden Madrid als Spaanse hoofdstad aangewezen. Hij had groot gelijk. Andere locaties als Valladolid, Segovia en Toledo kwamen ook in aanmerking, Madrid genoot zijn onverbiddelijke voorkeur.
Meteen komt uit het hele land een gigantische mensenstroom naar die nieuwe hoofdstad op gang. Ambachtslieden, dichters, koks, soldaten, dieven, klaplopers worden allen tot Madrilenen.
Erna en ik voegen ons voor de eerste keer, zij het voor korte tijd, als nieuwsgierige stedenliefhebbers in deze illustere rij.
Het is midden februari, de zon staat aan een strakblauwe hemel, de digitale straatthermometer wijst 15 graden Celsius aan. Ons hotel ligt in het stadscentrum op een hoek aan de Gran Via. Met de metro ben je er zo, vanaf vliegveld Barajas (T4) voor twee euro per persoon in pakweg twintig minuutjes. Een overstapje op station Nuevos Ministerios van lijn 8 (roze) naar lijn 10 (blauw), en nog eentje op station Alonso Martinez van lijn 10 naar lijn 5 (groen).
'Uitstappen op station Callao', legt een op het vliegveld aanwezige Patronato de Turismo van achter de balie in een fraaie met veel daglicht gevulde aankomsthal ons geduldig en gedienstig uit. '!Disfruta de Madrid!, oftewel 'Geniet van de stad!'.
Op de plattegrond van de metro en op die van Centro Madrid omkringelt hij onze bestemmingen.
Ons Hotel Regente *** dient als een puike uitvalsbasis, waarin wij als jongere ouderen naar onze gewoonte om een rustige kamer, dus eentje aan de achterkant vragen. Rustig zal het in een groot logeeronderkomen nooit zijn, maar aan loeiende sirenes en ander lawaai via de Gran Via hebben wij geen nachtelijke behoefte. Die onrust kennen we vanuit eerdere ervaringen, zoals onder meer in het hart van New York, Manhattan.
Hotel Regente (153 kamers) ligt ideaal, midden in downtown Madrid. Plaza Mayor, Puerta del Sol en Koninklijk Paleis liggen bijvoorbeeld op loopafstand. Voor echte liefhebbers bevinden theaters, bioscopen, restaurants en boutiques zich als het ware om elke hoek.
 |
| Plaza Mayor |
Madrilenen onderscheiden zich van andere Spanjaarden. Zij wonen immers in een van ’s werelds aantrekkelijkste steden … en dat weten zij maar al te goed. Hun smeltkroes is méér Spanje dan die van Barcelona. De eeuwige concurrent aan de Catalaanse kust - ook daar waren we eens - richt zich vooral op zijn eigen regio. Madrid echter verenigt elementen uit álle Spaanse windstreken.
Om Madrid te leren kennen mengen wij ons onmiddellijk tussen de bevolking. We treffen alom een echt Spaans ‘kippenhok’ aan, of we nu een curieus buurtwinkeltje in een van de zijstraatjes ingaan, het grote warenhuis El Corte Inglés binnenstappen of een honderd jaar oud café betreden om aan een café sol te slurpen. We ontdekken naast romantische ook de vuile hoekjes van de straat. Zakkenrollers staan op de loer en de onverholen armoede van bedelaars en dakloze zwervers ligt op straat.
Wij willen in Madrid honderduit van het goede leven en vooral van de gastronomie genieten. Van tapas en wijn, van verse zeevruchten, van lekkers uit het platteland van Galicië. Als centrum van de Spaanse cultuur vertoont Madrid zich als een open boek dat iedereen kan lezen. Eerlijk, ongecompliceerd. De stad wekt veel bekoring door haar gevarieerde, contrastrijke karakter.
Naast monumentale architectuur kom je verschillende straatartiesten tegen tussen de onder alle omstandigheden uitstekend geklede Madrilenen. Onder die laatsten veel gedistingeerde echtparen van onze, in ieder geval van mijn leeftijd. Ja, ja, Madrid heeft ook een degelijk, statig karakter.
Madrid is bovendien de stad van de flamenco, van stierenvechten en van Real Madrid, de beste voetbalclub van Europa. Of het nu lente, zomer, herfst of winter is, men zegt dat ongezellige dagen in Madrid ondenkbaar zijn. Je bent er ook nooit alleen, zelfs niet als je je in je hotelkamer zou afzonderen. Loeiende sirenes, straatgeruis, burengerucht, enfin ... je hoort altijd iets of iemand.
Maar om in kort tijdsbestek zo veel mogelijk te genieten, moet je wél keuzes maken in deze bruisende hoofdstad, die steeds in beweging is en veel energie uitstraalt.
El Futbol en Madrid
Sinds jaar en dag stap ik geen voetbalstadion meer binnen, hoezeer ik ook met het 'spelletje' ben vergroeid. Allerlei uitwassen weerhouden mijn belangstelling. Eenmaal genietend van vooral culturele aspecten in een lang weekeinde Madrid stimuleert vriendin Erna mij om ook een sportieve uitspatting te ondergaan.
Op de dag van onze terugreis, via vliegveld Barajas, metroën wij vanuit het stadscentrum langs ‘Estadio Santiago de Bernabéu’. In een tussenstop schrijf ik een Tour Bernabéu op mijn conduitestaat bij, al speelt of traint de Mejor Club del Siglo XX op deze maandagmiddag niet.
Vanaf grote hoogte naar doelen en middenstip loerend drijven herinneringen uit de jaren vijftig van de twintigste eeuw naar boven. Legendarische wedstrijden van de Koninklijken glijden op mijn netvlies voorbij. Een halve decade zijn de Merengues de onverslaanbare overwinnaars in de strijd om de Europa Cup I, dat protserige ding met de ‘Grote Oren’.
In ons Olympisch Stadion te Amsterdam zag ik Alfredo di Stefano, Gento en de Hongaar Ferenc Puskas schitteren, als tovenaars op groene zoden in maagdelijk witte tenues. De roomwitte outfit diende als een hommage aan een van Madrids overheerlijke traditionele toetjes, een delicieuze Merengue.
Ik meen mij te herinneren dat onder de gezagafdwingende leiding van ene Leo Horn zich een grandioze finale afspeelde tussen Real uit Madrid en Benfica uit Lissabon, met de opkomende ster Eusebio in hun Portugese midden. Volgens mij werd dat de eerste duikeling voor de Spanjaarden, die ondanks drie treffers van linkspoot Puskas met 5-3 klop kregen. Tja, die goeie ouwe tijd …
Nu staar ik – Good Old Victoriaan, proefwedstrijd bij Ajax op m’n conto – in een winderige tribunedoorgang op een hoogte van zo’n vijftig meter naar het veld. Veld? Biljartlaken zul je bedoelen, Samuel. Een trits goed ter been zijnde terreinknechten dirigeert in gestage pas een tuingrasmaaier in rechte banen van een meter breed dwars over de ene helft van het veld. Straks doen zij dat in de lengte nog eens dunnetjes over, zodat de rechthoek van zeg 55 bij 110 meter in een maxi-schaakbord transformeert. Eerder moet echter een vloot ‘vliegtuigjes’ die met kunstlicht elke grasspriet koesteren zijn zonnebankverrichtingen op de andere speelhelft hebben uitgestraald.
Ik droom imaginaire mensenmassa’s op de tribunes. Fanatieke meutes die mijn naam scanderen als ik met de licht gekrijte punt van mijn knalrode muiltjes een stiftje produceer dat de totaal verraste supergoalie tegenover mij aan het groene laken vastnagelt. Het is de winnende treffer, mijmer ik, mijn mooiste ooit …
Een visite in de Mokumse Arena haalt het niet bij deze panoramische Spaanse vliegende schotel. Real Madrid, Real Madrid, Real Madrid, waar je ook kijkt.
Ik kan jongens als Rafael, Wesley en Arjen goed begrijpen dat zij hier wilden ravotten. Magie, magie, magie … Mag dat? Ja, dat mag.
De pelgrimage te voet door dit Heilige der Heiligen brengt de fanaat die zestien euro neerlegt voor een bezoek aan een stadion zonder sterren op het veld ook langs de kroonjuwelen van deze meest gelauwerde club ter wereld.
Spaanse, Europese, Intercontinentale titels, een glanzende verzameling bekers zonder weerga spiegelt zich in de catacomben af. Je zult de relikwieën allemaal moeten poetsen.
Commercie is in het hedendaagse voetbal alom vertegenwoordigd. Je kunt jezelf hier op de kiek laten zetten naast één specifieke of te midden van enkele andere RM-vedetten. Ik ben jong, maar toch ook 65+, dus gaat mij die uitdaging een chapiter te ver. Zelf nooit écht doorgebroken, dus nu ook niet doen alsof ...
In de reusachtige RM-‘tienda’ kun je tussen een uitgebreide reeks kado-artikelen shoppen dat het een lieve lust is. Ook dat het een lieve duit kost. Wat kostte ons shirtje in de goede oude tijd? Ik weet het niet meer. Hier schrik ik van de vraag die Erna mij stelt: “Wil jij zo’n souvenir?”.
Ik hijs mijn leesbril op mijn neusbrug en staar met open mond verbluft naar het prijskaartje. Zie ik dat goed? 89 Euro. Wil je spelersnaam en nummer op de rug, moet je nog eens 5 Euro per teken extra lappen. Caramba!!! Is het vreemd dat ik onze Europese munteenheid hier met een hoofdletter E neerzet? Is het gek dat ik mijn portemonnee (on)beroerd in mijn kontzak laat?
Nee toch zeker. Ik ben toch niet loco … Misschien moet ik een volgend keer toch maar eens Camp Nou binnenwippen, daar zijn de prijzen voorlopig minder (althans in de prijzenkast).
In vier en een halve eeuw is Madrid de stad van het goede leven geworden tussen adembenemende paleizen, barokke kerken, authentieke gebouwen en gewaagde architectuur. De hoogstgelegen Europese hoofdstad is ook rijk gezegend met kunst. In die kerken en kloosters, in die paleizen en musea, en zelfs in die cafés. Kunst is in Madrid beslist geen elitaire aangelegenheid, maar een wezenlijk onderdeel van het dagelijkse leven. Zoals in de Gouden Eeuw, toen de werken van genieën niet alleen de adel, maar ook het gewone volk betoverden. Sinds die zeventiende eeuw – ‘Siglo de Oro’ – is Madrid een metropool die uitmuntende filmmakers, flamencokunstenaars, schrijvers én schilders heeft voortgebracht.
Onder de musea vol beroemde meesterwerken bevinden zich het Prado, Museo Thyssen-Bornemisza en het Centro de Arte Reina Sofia. Je komt er hofschilders als Velásquez en Goya tegen, en Spaanse meesters als Dali, Picasso en Miró.
Alleen al het Museo Nacional del Prado is een reis naar Madrid waard. Het biedt met meer dan tienduizend werken, waarvan slechts de helft kan worden geëxposeerd, een panorama van Europese kunst van de middeleeuwen tot ongeveer 1850, waarbij de Italiaanse, Vlaamse en Spaanse schilderkunst de overhand heeft. De grootste collectie Spaanse schilderkunst ter wereld hangt er. Een schat aan buitenlandse kunst weerspiegelt de historische macht van de Spaanse kroon.
Het Museo Thyssen-Bornemisza bevat de verzameling van baron Heinrich Thyssen-Bornemisza en zijn zoon Hans Heinrich. Het is de belangrijkste particulier verzamelde collectie ter wereld, met werken van Titiaan, Goya, Van Gogh en Picasso. Heinrichs echtgenote Carmen startte de verzameling in het midden van de jaren tachtig van de twintigste eeuw, geïnspireerd en gegidst door de verzamelwoede van haar ongetwijfeld schatrijke man.
In 1992 is de collectie in het achttiende eeuwse neoclassicistische Villahermosapaleis ondergebracht en het jaar erna verkocht aan de Spaanse staat. De sterke punten van dit museum zijn de zwakke van het Prado, zoals Italiaanse en Hollandse primitieven, negentiende eeuwse Amerikaanse schilderkunst, im- en expressionisme.
Het nationaal museum Reina Sofia is gehuisvest in een hooghartig ogend gebouw, het achttiende eeuwse stadsziekenhuis. In het levendige kunstcentrum, waar je de weg wel eens kunt verliezen, leidt niets af van kunstwerken als Picasso’s ‘Guernica’. Dit zeer aangrijpende werk kwam tot stand naar aanleiding van de Spaanse burgeroorlog en het Duitse bombardement op de Baskische stad Gernika-Lumo in 1937. Het werd in opdracht van de republikeinse regering geschilderd voor het Spaanse paviljoen van de Wereldtentoonstelling in Parijs. Voor de Spanjaarden heeft het werk een diepe historische betekenis, omdat het een van de pijnlijkste perioden van de Spaanse burgeroorlog oproept.
Op advies van onze goede vriend en wereldreiziger Nico maakten wij ook een pittige wandeling naar Museo Sorolla aan de Paseo General Martinez Campos. Van dit uitstapje naar de voormalige ‘woning’ van Joaquin Sorolla y Bastida hebben we evenzeer genoten. Deze kunstenaar – bekend als ‘schilder van licht’ - leefde van 1863 tot 1923. Zijn onderwerpen bevonden zich vaak in de open lucht: strandscènes, landschappen, tuinen. Sorolla was ook portretschilder met een elegante stijl. Waarschijnlijk was hij in zijn tijd de meest geapprecieerde Spaanse artiest, die internationaal als het bekendst gold.
Sorolla’s weduwe Clotilde Garcia del Castillo creërde het Sorolla Museum al in 1925. Na toestemming van de Spaanse staat werd het op 11 juli 1932 officieel geopend. Als eerste museumdirecteur fungeerde Sorolla’s zoon, Joaquín Sorolla y Garcia. Bij zijn overlijden in 1948 vergrootte hij de collectie door al zijn kunstbezittingen aan de Fundación Museo Sorolla te schenken.
Het gebouw, waarin het museum is gehuisvest, is in 1911 gebouwd door architect Enrique María de Repullés y Vargas (1845-1922). Sorolla intervenieerde onmiddellijk in het ontwerp door de familiewoning van zijn werkruimten te scheiden. Daardoor ontstonden drie met elkaar verbonden ateliers achter een nieuw gevelaanzicht. De oorspronkelijke sfeer van huis en studio is duidelijk bewaard gebleven en bevat onder meer de mooiste collectie van Valenciaanse kunstenaars. Naast zijn schilderijen en tekeningen zijn ook andere bezittingen van Sorolla geëxposeerd: antieke en moderne beelden, meubelen, gouden en zilveren objecten, textiel- en metaalobjecten, en bovenal een verfijnde verzameling van Spaans keramiek, merendeels uit Valencia en Aragón.
Na een rondgang door het imposante gebouw namen we in de tuin een moment om uit te rusten op een mozaïekbank, alvorens ons via het nabije Monumento a Castelar en de Paseo de la Castellana en Plaza de la Cibeles op weg naar de oude binnenstad te begeven.
Real Jardín Botánico
In 1755 gaf Fernando VI opdracht om de Real Jardín Botánico van Madrid aan te leggen. Sindsdien heeft de botanische tuin diverse veranderingen ondergaan. Het huidige domein van rust en natuur bevindt zich tegenover de zuidzijde van het Prado aan Plaza de Murillo 2. Het is geen openbaar park, dus mocht Erna voor 2 euro 50 en ik door mijn leeftijd toch gratis (65+) naar binnen. Zo’n beetje hetzelfde toegangsregime als in het Museum Sorolla.
Op ruim acht hectare bevinden zich hier zo’n vijfduizend plantensoorten. Het geheel bestaat uit vier ‘terrassen’ op verschillend niveau. Oeroude zeldzame bomen en exotische planten uit Latijns-Amerika en het Middellandse Zeegebied vormen een grote attractie.
Als je door de Puerta de Murillo langs de kassa de tuin binnenstapt, bevindt je je in de Paseo de Quer, midden in Terraza de los Cuadros. Op de lange zijde hiervan staat aan de Paseo de Minuart de koningspoort, ofwel Puerta del Rey.
Stenen trappetjes verbinden de Paseo bajo met de Paseo alto de Gómez Ortega, waartussen standbeelden van illustere botanici staan. Op het iets hogere niveau bewonder je het Terraza de las Escuelas Botánicas, met in zijn midden het standbeeld van Karel III, die de tuin in 1781 op zijn huidige plek door botanicus Gómez Ortega , Juan de Villanueva (architect van het Prado) en Francesco Sabatini liet ontwerpen.
Het volgende niveau langs de Paseo de Mutis behelst Terraza del Plano de la Flor, waarop Paviljoen Villanueva, gelegen op Terraza Alta o de los Laureles, uitkijkt. Aan de zijkant hiervan staat Invernadero Santiago Castroviejo, een grote tropische kas.
Wandelen en rondkijken luidt hier het adagium, net als op Plaza Mayor of Puerta del Sol. Alleen is het in de tuin qua mensen een heel stuk rustiger. In het Villanueva-paviljoen werd aan toeristenwerving gedaan. Het Canarische eiland Fuerteventura stond zeer aanlokkelijk centraal. Vooral de extreem brede filmbreedbeelden – wel vijftien meter breed – toonden schitterende opnames van een magnifiek vakantie-eiland. Dit ziende waren we geneigd onmiddellijk te boeken.
Estación de Atocha
De eerste spoorlijn in Madrid, in 1851 in gebruik genomen, liep van Atocha naar Aranjuez. Veertig jaar later werd het oude station Atocha vervangen door een nieuw gebouw. Inmiddels heeft Madrid twee stations voor langeafstandstreinen: Chamartin in het noorden en het genoemde Atocha ten zuiden van het centrum. De twee stations zijn via een tunnel onder de stad met elkaar verbonden.
Het oude gedeelte van Atocha was een van de eerste constructies in de stad van glas en smeedijzer. Daarin is nu een palmentuin ingericht.
Het nieuwe, moderne stationsgebouw ligt naast deze tuin. Van hier vertrekken hogesnelheidstreinen naar onder meer Toledo, Sevilla en Barcelona.
Vanwege de herinnering aan de terroristische aanval in 2004 – niet minder dan 192 slachtoffers – zijn wij Estación de Atocha gaan bekijken. Een bijzondere ervaring: uitrustende schildpadden en zich haastende reizigers, gadegeslagen door ontspannen toeristen.
El Retiro
Het stadspark van Madrid in de dure wijk Jerónimo was in de zeventiende eeuw het privépark van de Spaanse koninklijke familie. Sinds 1869 speelt het een populaire, publieke sleutelrol in het stedelijke leven. Het is een soort gemeenschappelijke tuin, zoals het Vondelpark in onze hoofdstad. Je flaneert in alle rust door de lanen of neemt op een afgelegen plekje plaats op een bankje om wat uit te rusten.
'El Retiro? Een stadsparadijs op aarde', menen de Madrilenen.
Wij zijn het met hen eens!
In de snackbar schuin tegenover het stadion, op weg naar de metro
 |
| Laatste bocadilla jambon/queso |
 |
| Ruim op tijd, á casa ... met geduld |
 |
| Weer thuis |
